Gece Kelebeği “ Perperık-a Söe “ Haydar Karataş  224 - XVIII.

--------------------------------------------------

Haydar Karataş, anladığım kadarıyla, hayatı boyunca okumaya ve yazmaya yatmış, iki cebi de ikişer kitapla sarkmış bir arkadaş ve yazar. Kitabının ve bu kitabını izleyen kitabı, On İki Dağın Sırrı’nın, her satırı, her satır arası, her sayfası bana Yaşar Kemal’i hatırlattı. Yoksa bu kitapları Yaşar Kemal mi yazdı?

Haydar Karataş romanında, kendisi de aynı toprakların çocuğu olarak, Dersim’de 1939 ve daha sonrasında olup bitenleri, olabildiğince sakin, nitelemesiz ve soğukkanlı ama bir o kadar da imgelerle yüklü betimlemeleriyle, Sina Akyol’un deyişiyle “…edebi anlatımıyla baştanbaşa bir çığlık(*)…” la bizlere aktarıyor. Oralardan yetişip de, bunu böylesine isyansız ama içten yanan bir isyanla, anlatmak kolay iş değil bence Haydar Karataş bunun üstesinden gelmeyi başarmış.

Roman bir 1938 olaylarını anlatan bir başkaldırı romanı değil de daha çok sonrasındaki yokluğun,  yalnızlığın, çaresizliğin, ihanetin romanı. Erkeklerin büyük kısmı ölmüş, kalanlar sürgünde, askerde veya hapiste. Geriye bir avuç kadın, yaşlı ve çocuk kalmış. Tarlalar yanmış, hayvanlara el konulmuş. Bu insanlık trajedisinin ekseninde yazar bir kız çocuğunun gözünden açlığı, yokluğu ve kimsesizliği oldukça yalın ve etkileyici bir dille anlatmış. Yazarın yerel ağza ve sözlü edebiyata hâkim olması da romanın gerçekçiliğini arttırmış ama yöre kültür ve ritüellerini çok iyi bilmemek okurken bazı yerlerde oldukça zorluyor insanı… Bir de bu destansı romanda sınıfsal çelişkileri pek göremesem de bu, romanın edebi değerini bir katre bile azaltmıyor. 

Sözü fazla uzatmadan beni son zamanlarda hem konusu hem de diliyle oldukça etkileyen bu kitabı mutlaka okumanızı öneririm.

-------------------

(*)

-…Kucağımda bana yaptığı yeni bebek vardı. Artık bu yeni bebeğimle sessiz konuşmasını öğrenmiştim. Bebeğimle aramızdaki oyunları kimseler duymaz, kimseler bilmezdi. Annem kendi kendine konuşup dururken ben ve bebeğim başka bir dünyaya giderdik. Bana kalırsa o bebek benimle o yıllarda hep konuşup durdu… s.100

-…Annem böyle taşların üstüne kapanıp fısıldarken onların dile gelip konuştuğunu ben kaç kez görmüştüm. Kaç kez annemin o taşların arasında kaybolup gittiğini, yeryüzünün, dağların, taşların, ağaçların, rüzgârların sahibiyle, [ “Hızır, Sultan Baba Dağı, Düzgün Baba Dağı.” Benim notum] konuştuğunu ben kaç kez görmüştüm… s.113

-…Annemin, giden güneşin arkasından, neden böyle büyük bir yalnızlık içerisinde oturup baktığını düşündüğüm çok olmuştur… Güneşteki ateşti bize yalnızlığı ve sevgiyi hatırlatan. O, her akşam giderdi, onu yitirme korkusu, sabahın tan atışında yeni bir hayatın müjdesiyle dağılırdı. s.117

-…Perhan otların arasından üç telli bir saz çıkarıp eline aldı… Acılar yok ola, dertler sevinç ola, düşmanlıklar dost ola hu!  S.219

-… Olmaz Musa, çünkü ihanetin düştüğü yerde tohum bitmez… Dersim artık bitti. Üç kez yıkılıp üç kez inşa edildi… Urusu kovdu. Ama artık ihanetin suyunu içti. S.225

--------------------------------------

İletişim Yayınları 6. Basım, 2012