Küba’dan Teleks, Rachel
Kushner 543/CIV
--------------------------------------------------------------------------------
Rachel Kushner’in
Küba’dan Teleks adlı bu kitabının son sayfasından anladığıma göre kapsamı
yaşananların anlatısı olmakla, taraflı da olabilir ama oldukça nitelikli,
akıcı, kolay okunur ve elden bırakılamayan, yerinde kullanılan metaforlarla
dolu bu romanın niteliğine ve edebi derinliğine de asla gölge düşürmeyelim.
Canlandırmanız için yukarıdaki
haritada Küba’nın doğu ucundaki Oriente Eyaleti, Holguin Vilayeti, Bahai de
Nipe körfezinin, güney sahiline yaslanmış Preston ile sağındaki Nicaro’da
geçen devrim sürecini ve Sosyalist Küba öncesi 1948-1958 döneminin ön ve arka
bahçelerindeki bütün bileşenlerini, dinamiklerini ve aktörlerini yalın ama bir
o kadar da duyguyla anlatan…
“Lenore bir sürahiden iri bir yudum alıp… o suyu muhteşem bir
hareketle… Mr. Mackey’in takımına püskürttü.” S.156
bu kitabın sayfalarına,
Küba yasalarını tanımayan, vergi vermeyen ve işçilere sosyal hak tanımayan, 1.350.000
dönüm arazide, yaklaşık 8 milyon kilo,
şeker kamışı üretimi odaklı Preston’daki United Fruit hayat verirken…
yine aynı yasal haklara sahip Nicaro’da nikel
üreten bir diğer Amerikan şirketi de satır aralarına hayat veriyor.
Kitabın sırtını
dayadığı yer ise güneyde Biràn’da çok büyük bir
çiftlik sahibi Don Àngel Castro’nun oğulları Fidel ile Raul’un adamlarının, kollarında
kırmızı-siyah M26 bantları ile mesken tuttuğu, Holguin vilayetinin güney
komşusu Gantànamo eyaletindeki Sierra Maestra dağları.
Kitabın ana aktörleri
United Fruit yöneticisinin oğlu K .C.
Stites ile nikel madeni işletmesinin yeni müdürünün kızı Everly Lederer‘i kendi
adına konuşturan yazarın, sosyalist devrim öncesi yaşananları kendi bakış
açısından anlattığı satırlarda diğer baş aktörler ise aşağıdaki alıntılarla yer
alıyor.
1.
“General Batista’nın devlet
başkanlığına gelmesiyle sonuçlanan devrimci darbe aleyhine yapılan başvuru için
Olağanüstü hal mahkemesi, Devrim’in kanundan önce geldiği hükmüne varmıştır.”
s.175 “ …ki başvuruyla huzuru bozan delifişek siyasi kişilik Fidel Castro’ydu ve genç arkadaşı La
Maziéere onun ‘perde arkaında bir yaşamı’
olduğunu tahmin ediyordu.” S.174
“United Fruit’in avukatı Mr.Diaz-Hart’ın en büyük kızı 1948’de Fidel
Castro ile evlenmişti. Nikâhları, şirketin 50 km . kuzeydeki öbür
fabrikasında kıyılmıştı. Fidel’in … bu evliliği saçma görünebilir… Fakat
sanırım Castro aynı zamanda yok etmeye çalıştığı bir dünyaya Kübalıların da
girebileceğini ispat etmeye çalışıyordu.” S.247-248
2.
“La Maziére ‘Yüksek yerlerde
arkadaşların var’ dedi.”Barın dansçısı, Rachel
K. “Onların arkadaş olduğunu kim söylüyor?”s.97
3.
“La Maziéere, Waffen subaylarının eğitimini almak için… gamalı haç
mührü basılmış belgeleriyle Fransızlığını… kökten ihlal eden bir adam.” S.275
“Batista’ya karşı Prio’nun adamları
Miami’de, Fidel Castro’nun adamları Dominik Cumhuriyetinde eğitim
görüyor… La Maziére… Dominik Cumhuriyeti diktatörü Trujillo’nun sahip olduğu
Miraflores Havayolları şirketi ile Trujillo’nun haberi bile olmadan Batista’ya,
Castro’ya hatta Haiti Diktatörü Duvalier’e karşı asilere de silah taşıyordu.”
S.271-272
Süreç ilerler, isyanın yine
bastırılacağını zannedenler, sömürüden kendilerine ayrılıp, önlerine atılanlarla, keyifleri
yerindeyken;
¡ “Babamın Batista’ya yaptığı pazarlık asilerle yaptığı pazarlığı
bozdu.” S.55
“Noel’e az kalmıştı ve ’Atajanegro =Zenciyi yakalayan kaktüsten yapılı s.197’ güvenlik çitinin ilersindeki ağaçlara ‘Noel Ağacı süsü gibi’
insanlar asılıydı.” S.352
¡ “Onların bizimle olan sorunları ya da bizim onlarla olan sorunlarımızda,
ana fikir hesabın yerliler arasında görülmesiydi. İşler ezelden beri böyle
görülürdü. Taşra Muhafızları… komutanı Yüzbaşı Jesùs Sosa Blanco, Batista’nın
hapisten çıkardığı bir katil, mahkumdu…” s.259 “Batista… sıvıştığında uçağında
ona yer yoktu. Blanco, yargılandı ve kurşuna dizildi.” S.259
ABD ile Küba Cumhuriyeti arasında
ilişkilerin normalleştirilmesi gündeminde dünden bu güne aşağıdaki satırlar
eşliğinde ışık tutacak bu kitap, bence okunası kitaplar arasında…
“United Fruit önce United Brands
sonra ‘ hani şu muzlarını yediğimiz’ Chiquita oldu. Ama Küba’daki hak iddiaları,
enflasyonla birlikte hesaplandığında 350 milyon dolar, ABD Adalet Bakanlığının
arşivlerinde yaşamaya devam ediyor.” S.419
Can Yayınları, 1.
Baskı, Mayıs 2015
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder