Iza’nın Şarkısı, Magda Szabo’, 427 / CLXXIII
----------------------------------------------------------------------------------------------
Üst üste gelen iki dünya savaşını
izleyen süreçte, baskıcı ve belirsiz bir atmosfer altında büyük çaplı
değişimler geçiren, kimliğini arayan Macaristan’ın en saygın ve verimli
yazarlarından biri olan Magda Szabo’nun kitabının ana teması: günümüz
Türkiye’sinin de gündemine oturan… “ güncel yaşam kodlarına ve standartlarına
ayak uyduramayan, güncel konfor ve yaşam standartlarının da hizmet vermekte yetersiz kaldığı”…
yaşlıların hazin yaşamının, yazarın anlatımında görkemli, bir hikâyesidir.
Bu bağlamda İza’nın yaşlı, eğitilmemiş,
yetkin ve nazik annesi Etelka Scösz, eski moda ve batıl inançlıdır.
·
“ ‘ Teyzesinin yanında, kimi zaman
ailenin bir üyesi, çoğu zaman hizmetçi muamelesi yapılan… s.35’, ‘… ateşin
esrarengiz solumasını dinlemek için elektrikli ekmek kızartıcısına asla
alışamayan’ s.7 politik bilinçten yoksun Etelka
Szcös,…
hemşire Lidia’nın eli, elinde kocası, Vince Szöcs, öldüğünde, kendini aldatılmış ve incinmiş
hissetti. “ s.15 “…Bu nedenle Etelka, anılarında, hasta yatağında güçsüzce
yatan Vince’i adeta soymaya ve küçük düşürmeye hazırlanıyordu.” S34
“ Vince öldüğünde, Etelka’nın çevresinde eski yoksulluklarında sabır,
maharet ve ustalıkla kurtarmış olduğu her şey çökmüş, tahripkar zamanı kandırma
becerilerinin hiçbir tanığı kalmamış,… ve gerçekten dul kalmıştı” s.69 ,
“Vince Szöcs’nin aşağılanarak yaşadığı yılların bedeli olan iadei itibar
parasıyla satın aldıkları… s.21…’ çiçeklerini her gün sulaması şartıyla, fiyatı
ne olursa eski damadı Antal’e rahatlıkla satıp bırakabileceğini düşündüğü’
s.47…
‘gerçek ev’ çalıları, ağaçları, yetiştirilecek çiçekleri ve evcil
hayvanları tamamen onun emrine amade bir çatı katı olan, sahiden kendine ait,
bir evdi.” S.20
Adalete bağlılığı ve şaşmazlığı nedeniyle,
siyasi kara listeye alınmış, bu nedenle on
yıllar boyunca acı çeken ilçe yargıcı sevgili kocası Vince'in, ölümü ile Etelka’nın
hayatı bir daha asla aynı olmayacak, onulmaz bir yara alacaktır.
·
“‘… dört köylüyü Kutsal Macar
Tahtı adına beraat ettiren’ Vince’in Arkadaşları 1923’de onlardan uzaklaşmış,…
s.38… Savaştan sonra, Vince’nin adı temize çıktığında onlarla ilişki kurmaya
çalışanları da Vince ve kızı İza onları yanlarından kovmuşlardı.”s.27
Kitaba adını veren, çok başarılı
ve tanınan romatolog, romanın ikincil kahramanlarından Lidia’nın idolü doktor
Iza, annesi Etelka için en iyi olduğunu düşündüğü her şeyi yaptığını
zannetmekle birlikte, aslında annesinin olursa
olmazı her şeyi yapar… gerekli empatiden
uzak, kırsal ve küçük kasaba hayatına alışık Etelka’nın şehirde yaşaması için,
kendi konforunu da düşünerek, onu zorlar. Etelka şehirde yalnız ve amaçsız kalır.
İşte budur…
·
“’Haksız yere toplumdışı bırakılan
babasını savunan, bir bilge gibi akıl yürüten, koca gözlü’… s.90 İza,… bir şey yapmadan önce asla
anne ve babasına danışmaz, sadece aldığı kararları bildiren….” S.24,
İza’nın profilinde, kendimize
rağmen, bize en yakın olması gereken insanları, nasıl incittiğimizi açıkça
ortaya koyan;
·
İza’nın, eski kocası, “Antal’in
evlenmek için yaratılmış olduğunu, yuva sıcaklığını bir ilişkinin romantizmine
bin kere tercih ettiğini anlaması uzun zaman almamıştı.” S.140 “ İza bir
askerdi. Antal’e refakat etmişti.
‘İdolü İza’yı zamanında ‘Zeka, duyarlılık, yüce gönüllük kavramlarıyla
tanımlayan…’s.205 Lidia ise Antal’in kendisi olacaktı.”Seni seviyordum ‘İza’
diye düşünüyordum. Ben sana aittim ama sen kollarımda bile bana uzaktın. Seni
ilk gördüğümde dünyanın en zengin fakiri olan baban gibi güçlü ve gözü pek
sandım. Gel gör ki; senin kadar eli açık görünen cimri, senin kadar cesur
korkak tanımadım” s.220 der İza’ya
Antal.
Etelka’ya oldukça empati
duyabildiğim bir yaşta, beni duygusal olarak oldukça yoran bu kitap, Macaristan'da,
"Pilatus"* adıyla yayınlanmış. Nedenini merak ettiğimde, söylendiğine göre… Pontius
Pilatus nasıl çarmıha gönderilen İsa Mesih'in ellerini yıkadıysa, Iza da pek
çok açıdan kendisini rahatlatmak için yaşlanan annesine her türlü konforu
sağlamanın yeterli olduğunu düşünmektedir ki; ana fikri de bu olan kitabın
Fransızca aslından son derecede başarılı bir şekilde çevrilmesine emek veren
Hakan Tansel’e de teşekkür eder, “Kitapla kalın, kitapla yaşayın!” derim.
19.07.2018 mehmetealtin, https://iskenderiyekutuphanesi.blogspot.com.tr/
-----------------------------------------------
Yapı Kredi Yayınları, 3. Baskı, Ocak
2018, Türkçe 1. Baskı Kanat Kitap, Şubat 2008
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder